Istina o istorijskom događaju na Čukur česmi iz juna 1862. godine: SRPSKI DIPLOMATA IZMISLIO UBISTVO DEČAKA SAVE PETKOVIĆA

Lažirana ubistva i spinovanje priča o njima poput one o ubistvu ruskog novinara Arkadija Babčenka u Ukrajini, nisu novijeg datuma već su redovna istorijska pojava. Efekat tih izmišljenih priča je sasvim različit i neke od njih su donosile dobrobit celim narodima i služile u podsticanju pravične borbe za konačno oslobođenje. Većina takvih spinovanja proizvodila je nepotrebne patnje i služila kao povod za neke nečasne rabote.

Svako, najpoznatiji je mit da su bahati Turci ubili srpskog dečaka Savu Petkovića na Čukur-česmi u Beogradu 15. juna 1862. godine /po starom kalendaru 3. Juna/, posle čega je usledilo konačno oslobođenje Srbije od Turske.

U policijskim i sudskim arhivima ostali su dokazi da je u obračunu u Beogradu Sava Petković bio je teško povređen, ali Srbija je iskoristila lažnu vest o njegovoj smrti da otera turske posade iz gradova. O pravoj istini na Čukur česmi pisali su mnogi a među njima i Nikola Hristić, Kosta N. Hristić, Jovan Ristić i u novije vreme novinar Mihajlo Popović.

Kosta Hristić

Po svom drugom dolasku na vlast 1860. godine, knez Mihailo postavio je za svoj prvi i osnovni zadatak pripremu Srbije, tada autonomne kneževine u sastavu Osmanskog carstva, za rat do oslobođenja. Odnosi sa Turskom se zaoštravaju. Carigradska štampa optužuje Mihaila za sukobe duž granice Srbije i Bosne, a „Novine serbske“ iznose podatke o turskim zločinima – ubistvima i pljačkama na teritoriji Srbije. Ti tekstovi nastaju na osnovu istinitih događaja, ali služe kao svojevrsna marketinška priprema terena…

Petnaesti jun po novom, odnosno treći po starom kalendaru 1862. bio je nedelja.

Najpribližniji opisi kažu da je bilo „između četiri i šest sati“ kad je na Čukur-česmi u današnjoj Dobračinoj ulici, u turskom delu varoši, došlo do sukoba Srba i turskih vojnika u redu za vodu. Glavni učesnik sa srpske strane bio je dečak Sava Petković, koji je iz zabitog Lukova kod Kuršumlije došao u Jajince kod rođaka, a oni ga dali u Beograd da bude šegrt kod nekakvog bakalina Alekse, čije ime nije precizno utvrđeno.

Beograd je bio bez vodovoda i kanalizacije, higijenski i komunalno vrlo zapušten, a na javnim bunarima i česmama vazda su bili redovi. Osioni Turci te nedelje, prema jednoj verziji, nisu hteli da čekaju, a u koškanju i svađi Sava je slučajno oborio i razbio njihov krčag. Prema drugoj, tražili su da piju vode iz Savine testije, ali im ovaj to nije dozvolio. U trećoj, sklonili su Savin krčag i pod česmu podmetnuli svoj… Sve se, u tadašnjoj zvaničnoj verziji događaja, završavaju isto: „Turci zemljanim krčagom ubijaju dečaka“, a nju je prema istorijski dokazanim činjenicama, zarad pridobijanja evropskog javnog mnenja na srpsku stranu, izmislio Jovan Ristić, srpski izaslanik u Carigradu.

Posebno je interesantan zapis Koste N. Hristića, pravnika i diplomate, i neko vreme i ministra pravde. Kosta je u vreme događaja na Čukur česmi imao deset godina. O njima u svojim memoarima „Zapisi starog Beograđanina“ piše na osnovu kazivanja i arhive svog oca Nikole Hristića, koji je u trenutku sukoba na Čukur-česmi bio ministar unutrašnjih dela. I on, Kosta N. Hristić, izričito kaže da je „Sava Petković bio samo teško povređen“.

Ali istina se morala zataškati jer su neposredno posle događaja na Čukur-česmi počeli sukobi s Turcima, koji su okončani njihovim povlačenjem iz srpskih gradova, a Srbija se znatno približila nezavisnosti. Tako su Srbi kao retko kad u svojoj istoriji uz pomoć propagande i diplomatije ostvarili dobit.

KOMENTARI
Svi komentari i poruke objavljeni na veb portalu su privatno mišljenje autora i komentatora i ne predstavljaju stavove vlasnika veb portala, njegove administracije i redakcije Srpski Glas.