Krajem januara tekuće 2018. godine, u sidnejskom Liverpulu, bivši igrači, članovi i simpatizeri SD ‘Jedinstvo’ obeležili su dvadeset pet godina od neigranja na svom stadionu u Islamu Grčkom i progona srpskog naroda iz ravnokotarskog kraja.
Knjiga „Islam Grčki i njegovo SD Jedinstvo“
Ovo je već peta godina kako liverpulski Ravnokotarani obeležavaju dan sećanja na svoje „Jedinstvo“. Ovom prilikom održan je turnir u malom fudbalu na kom su učestvovale mlade ekipe „Kašić-2013“, „Velebita“ iz Benkovca i samog „FK Jedinstva“ iz Islama Grčkog.
Takođe, odigrana je i revijalna utakmica između juniora „Velebita“ i bivših igrača „Jedinstva“ koji su pre tridesetak godina branili boje ovog kluba, a eto sada su rado pristali da budu deo humanitarne akcije njihovog kluba, koji ove godine slavi 42. godine postojanja.
Po završetku sportskih aktivnosti, održana je promocija knjige „Islam Grčki i njegovo SD Jedinstvo“ autora Marka Stegnjaje i Mileta Sovilja. Uvodnu besedu o knjizi dao je glumac Sergej Kožul (rodom iz Islama Grčkog). Potom su jedan od najstarijih bivših igrača Marinko Kožul i Sergej Stegnjaja podelili primerke knjige prisutnim sponzorima. Nekoliko primeraka knjige je i prodato na licu mesta, no ipak, zbog velike potražnje organizatori nisu bili u mogućnosti da obezbede kopiju knjige svima zainteresovanim gostima.
Ova monografija o istoriji Islama Grčkog, kao i njegovom fudbalskom klubu, inicijalno je predstavljena krajem 2017. godine u Batajnici, kada je knjiga objavljena po prvi put. Specijalni gosti na toj prezentaciji su bili Savo Štrbac, kao i autori knjige Marko Stegnjaja i Mile Sovilj. Njih trojica su svečano predstavili knjigu, a u svojim govorima naročito su se osvrnuli na bogatu istoriju ovog dalmatinskog mesta. Na promociji u Batajnici, kao i u samoj knjizi, odato je priznanje sidnejskoj zajednici. Naime, Islamljani iz zapadih delova Sidneja, kao i ostali Srbi koji ovde žive, odigrali su veliku ulogu u obnovi ovog mesta, a uostalom, bili su i glavni donatori i omogućili su da ova monografija ugleda svetlost dana. Pored akcija koje su rađene u Islamu, urađene su i akcije kod crkve Svetog Ilije u Kašiću, kao i mnogobrojni projekti i manje akcije u Srbiji.
Jedinstvo – ponos svih Ravnokotarana
Iako se ovde radi o sportskom društvu, kratak osvrt na istoriju ovog dalmatinskog mesta sa simboličnim imenom „Islam Grčki“ je neophodan, da bi se barem donekle dočarao njegov značaj i ulogu koju su Islamljani, i njihovo SK Jedinstvo odigrali u prošlosti.
Kao što je to navedeno u pomenutoj monografiji, poreklo dela imena mesta Islam Grčki nastalo jo u 17. veku po turskom vojnom utvrđenju pod imenom Sedd-i-Islam (u prevodu bedem Islama). Zajedno sa Tinjem, Vrečevom, Zemunikom i Poličnikom, Islam Grčki je upravo i bio krajnja granica između Otomanskog carstva i Mletačke Republike. Drugi deo imena, ‘Grčki’, nastao je 1755. godine nakon deobe, do tada, jedinstvenog sela Islam na pravoslavnu parohiju Islam Grčki, i katoličku župu Islam Latinski. Ova deoba ostala je i do devedesetih godina prošlog veka. Naime, Islam Grčki je brojao oko hiljadu stanovnika pre progona 22. januara 1993, od čega su 95% činili Srbi. Susedno selo Islam Latinski je bilo većinski naseljeno hrvatskim stanovništvom.
Islamljani se ponose svojim hrabrim precima-uskocima, od kojih je svakako najpoznatiji narodni junak i serdar Stojan Janković. Pored njega, stanovnici i ličnosti koje su odigrale važnu ulogu u istorijatu ovog mesta su Simo Matavulj i Vladan Desnica, između ostalih. Veliki književnik Vladan Desnica je i sahranjen kod crkve Svetog Georgija u Islamu Grčkom.
Kako je Kula Stojana Jankovića vekovima odolevala raznoraznim neprijateljima, tako je i „FK Jedinstvo“ bio simbol sportskog uspeha celog ravnokotarskog kraja. Ovaj, tada amaterski klub, odigrao je prvu zvaničnu utakmicu u Zemuniku Gornjem protiv domaćeg „Kotarca“ 1976. godine. Od te 1976, pa do 1991, „FK Jedinstvo“ napravio je neverovatan uspon u opštinskim i međuopštinskim ligama. Jedan od najvećih uspeha je njihov ‘rekord za Ginisa’, sredinom 80-ih. „FK Jedinstvo“ je tada osvojio Međuopštinsku ligu Zadar-Benkovac-Biograd-Obrovac, sa 13 dobijenih, iz isto toliko odigranih utakmica, i gol razlikom 41:2. Mnogi fudbaleri koji su ponikli u „Jedinstvu“ su takođe ostvarili zavidne karijere, kako u srpskom, tako i u evropskom fudbalu.
Uspon „FK Jedinstva“, naravno, naglo je zaustavljen ratom koji je usledio devedestih. U samom ratu 12 fudbalera ovog kluba je izgubilo živote, a stanovnici Islama Grčkog su prognani širom sveta.
Otud ovo sećanje i obeležavanje svakog januara liverpulskih Srba na njihov Islam Grčki i voljeno „Jedinstvo“.
Novi planovi za obnovu rodnog mesta
Privrženost i ljubav stanovnika Islama Grčkog prema svom mestu ne jenjava, kako u samom mestu, tako i ovde u dijaspori. Izdavanje monografije i obeležavanje važnih jubileja su najlepši primeri nastavka ove tradicije.
Proteklih godina, ponosni Krajišnici iz Sidneja su bili glavni finansijeri izgradnje igrališta za mali fudbal u Islamu Grčkom. Po rečima organizatora liverpulskog piknika, održavanje korena i direktno učestvovanje u obnovi rodnog kraja će se nastaviti i ubuduće. Oni planiraju da izgrade dečji park, parking, betoniraju stazu i zgradu, i svega ostalog što je neophodno da bi se život normalizovao u Ravnim Kotarima. U planu je takođe dodatno štampanje knjige, a po potrebi, moguće je i novo prošireno izdanje.
Predstavnici „Jedinstva“ iz Sidneja takođe su poručili da se duboko zahvaljuju svima ljudima dobre volje koji su im pomagali proteklih godina, kao i svim medijima na njihovoj podršci.
Tekst i foto: Radoslav Erceg
