U prvu nedelju posle Vaskrsa, 8. maja u crkvi Svetog Kneza Lazara u Sidneju priređena je izložba srpskih medalja uz prikaze kolekcija u kontekstu burne srpske istorije i uz program pesama koje su izveli članovi hora Lazarice i ansambla Lazarikon.
Izložba „Honour and Glory – Serbian Medals through History“ (Odličje i slava – srpske medalje kroz istoriju), koju je otvorio Episkop Australijsko-novozelandske Mitropolije, Njegovo Preosveštenstvo Gospodin Irinej, deo je godišnjeg australijskog festivala istorijskog nasleđa – Heritage Festival – koji organizuje National Trust Australia – društvo za zaštitu prirodne i kulturne baštine.
Ovom manifestacijom Fondacija nastoji da ukaže na značaj istorijskog nasleđa za razumevanje prošlosti bez čega nema razumevanja društvene zajednice, njenih vrednost, mogućnosti i stremljenja u budućnost.
Tokom majskog festivala nasleđa 2016. širom Australije organizuju se izložbe, predavanja, aktivnosti na temu: otkrijmo nešto novo o istorijskom nasleđu i podsetimo se na nešto što je malo poznato ili je palo u zaborav.
Takao je Lazarica, koja već treći put za redom učestvuje na ovom festivalu priredila izložbu predmeta o kojima samo mali broj ljudi nešto zna, a o njihovim esteskim detaljima, izradi i značenju i ne naslućuje.
Tri kolekcionara – Marko Trifunović i Slavko Marinkov iz Sidneja i Bojan Pajić iz Melburna izložili su svoje zbirke uz objašnjenja eksponata – od izrade, materijala koji su korišćeni do njihove povezanosti sa događajima i ličnostima iz srpske istorije.
Izborivši se za nezavisnost u 19. veku, posle duge, mukotrpne borbe i stradanja Srbija izdaje seriju medalja i odličja sa motivima iz nacionalne istorije , izuzetne lepote i prefinjenosti, izrađene u vodećim evropskim radionicama tog vremena. Rađene u tada najsavremenijim tehnikama i materijalima ove medalje simbolizuju borbu srpskog naroda za slobodu.
Istorijat srpskog odličja i medalja sažeto i sveobuhvatno, predstavljena je u knjizi Bojana Pajića objavljenoj za ovu priliku i promovisanoj tokom ove izložbe – Serbian Decorations through History and Serbian Medals Awarded to Australians. Knjiga je opremljena veoma lepim ilustracijama–fotografijama eksponata iz sopstvene kolekcije samog autora. Objavljena na engleskom jeziku knjiga sadrži posebno poglavlje posvećeno Australijancima kojima su za vreme Prvog svetskog rata dodeljena srpska odlikovanja. Među njima su volonteri – medicinsko osoblje, uglavnom žene koje su pomagale srpskom narodu i srpskoj vojsci radeći u Srbiji posebno tokom epidemije tifusa 1915. godine i kasnije na Solunskom frontu. Kao zemlja saveznica, Srbija je odala priznanje pripadnicima drugih savezničkih armija među kojima je i preko 100 Australijanaca. Primerci medalja dodeljeni Australijancima takođe su se našli među eksponatima na ovoj izložbi.
Bojan Pajić je predstavio svoju izuzetnu kolekciju u pet celina sa dva veoma lepo opremljena okvira koja svedoče o učešću njegovih predaka u Balkanskim i u Prvom svetskom ratu. Pored toga predstavljena je zbirka najranijih srpskih odlikovanja, srpske ratne i komemorativne medalje i srpske medalje za hrabrost.
Pored medalja bile su izložene i sablja srpskog oficira Kraljevine Jugoslavije sa sabljom australijskog oficira kao i oficirske i vojne kape, nekoliko originalnih primeraka ukaza o odlikovanjima iz perioda posle Prvog svetskog rata, jedan broj knjiga o australijskom medicinskom osoblju koje je pomagalo Srbiji i srpskom narodu kao i primerak iz serije zvanične ratne istorije Srbije.
Predstavljajući svoju kolekciju, Marko Trifunović je objasnio da je kao dete doseljenika uvek bio zainteresovan za istoriju svojih predaka i za svoje korene.
Eksponati iz njegove kolekcije podeljeni u tri kategorije – iz perioda Dinastije Obrenović – Dinastije Karađorđevića iz perioda Kraljevine Srbije i iz perioda Kraljevine Jugoslavije – bili su izloženi zajedno sa medaljama iz kolekcije Slavka Marinkova koji je takođe predstavio jedinstvenu seriju kokardi iz različitih perioda srpske istorije.
Objašnjenja Bojana Pajića zajedno sa njegovom publikacijom kao i nadahnuti prikaz Marka Trifunovića o njegovom interesovanju za srpsku istoriju i strasti za skupljanje srpskih medalja koje su svojevrsno svedočanstvo ove istorije, pobudili su još više znatiželje za ove teme među prisutnima ali i žaljenja što je izložba dostupna publici samo jedno veče. Ostaje nada da će slične manifestacije moći da se prirede i u budućnosti.
Sav prihod od knjige Bojana Pajića promovisane tokom ove večeri namenjen je delom za ove svrhe – promovisanja srpske kulturne baštine u Australiji, a delom kao prilog akciji za dovršenje spomenika srpskom vojniku i mauzoleju na ostrvu Vidu.
Svečanosti su pored brojnih gostiju iz srpske zajednice prisustvovali ambasador Repblike Srbije Gospodin Miroljub Petrović sa suprugom i generalni konzul Gospodin Branko Radošević.
Ovaj događaj ukrasili su članovi hora Lazarice kao i uvek – pesmom – Stihirom Svetom Knezu Lazaru koju su izveli Dragana Milanović, Tatjana Grujić i Timothy Simich, pesmom „Sedam sati udara“ posvećenom Karađorđu koju su izvele članice grupe Lazarikon, sa po prvi put na repertoaru hora – „Što se bore misli moje“, pesmom koju je napisao Knez Mihajlo Obrenović i naravno pesmom Tamo daleko i to izuzetno uz pratnju mlade gitaristkinje Anđe Ćurčić.
Tekst: Mirjana Đukić
Foto: Marko Trifunović i Vladeta Teofilović
