Od kako je Džejms Kuk kročio na ovo tle, pa i dan danas, favorizovani Englezi su najbrojnija nacija. Test kao uslov za opstanak je sve do 1958. godine za ostale nacije bio čak na svim mogućim jezicima Evrope, zbog čega su brojni Evropljani „padali“ na istom

 Ljudi koji danas žive u Australiji imaju veliku privilegiju života u zemlji koja toleriše sve nacije i koja se ponosi svojom različitošću.

Međutim, mnogi ne znaju da su bili potrebni vekovi da bi Australija dostigla ovaj status, a migranti iz Evrope i Azije postali ravnopravni građani sa Englezima, koji su Australiju nazivali svojom. Od momenta kada je 1770. godine Džejms Kuk oplovio istočnu obalu Australije, koju je nazvao Novim Južnim Velsom i proglasio je posedom Velike Britanije, vekovima nakon toga bilo je jako teško biti stanovnik ovog kontinenta. Borba je trajala sve do jula 1945. godine kada je Artur Kalvel, nakon što je promovisan za ministra za imigraciju, postavio temelje nove migracione politike. Ona je podrazumevala naseljavanje Australije nakon Drugog svetskog rata migrantima iz Istočne i Južne Evrope, i zatim iz Azije i dalekog Istoka.

Prvi naseljenici

Procenjuje se da su prvi ljudi koji su naselili Australiju pre 42.000 godina bili preci današnjih australijskih domorodaca. Oni su se kretali duž obala Južne Azije i preko kopnenih mostova su stigli u Australiju. Ovi ljudi su bili lovci, sa razvijenom govornom kulturom i verovanjem u takozvano pravreme (poznato kao Dreamtime).

Prvi Evropljanin koji je zakoračio na australijsko tlo je bio holandski moreplovac Vilem Janson, koji se 1606. godine iskrcao na obale poluostrva  Kejp Jork. Tokom sedamnaestog veka, Holanđani su iscrtali karte priobalnog pojasa na zapadu i severu ostrva i nazvali ga Novom Holandijom, ali ga nisu naselili.

Dolaskom Džejmsa Kuka 1770. godine, Velika Britanija osniva kažnjeničku koloniju koja je ovde slala prestupnike na odsluženje kazne. Godinama kasnije Englezi imaju jedini privilegiju da budu stanovnici Australije. Broj domorodaca kojih je bilo nekoliko stotina hiljada pre dolaska Engleza, je takođe, naglo počeo da se smanjuje, usled raznih bolesti, ali i politike koja se vodila protiv njih. Već su tada počele naznake da kontinent postaje „Bela Australija“, koja je favorizovala imigraciju ljudi iz Velike Britanije.

Principi „Bele Australije“

U vreme zlatne groznice, u potrazi za blagom, sve je više Kineza i drugih naroda iz Azije počelo da naseljava Australiju. To je naišlo na veliko protivljenje Engleza, koji su uvek bili u većini. Oni nisu podržavali uvoz radnika na plantažama i u rudnicima, koji su dolazili iz Azije, i sve više je bilo zahteva da se maksimalno smanji imigracija iz ovih zemalja. Vremenom, sve je bilo teže ući u Australiju i opstati kao migrant, koji ne dolazi iz Engleske.

Zvanično, politika „Bele Australije“ je stupila na snagu odmah nakon osnivanja Federacije 1901. godine i trebalo je sedam decenija da se ovaj poredak konačno sruši i da Australija krene putem multikulturalnosti, ono što je njena najveća odlika danas.

Inače, odmah nakon osnivanja Federacije izglasan je i Zakon o ograničenju useljavanja, koji se smatra službenim početkom politike „Bele Australije“.

Koliki su uticaj na celo tadašnje društvo imali principi „Bele Australije“, govori i činjenica da su oni ušli u svaki deo života ljudi.

Novine koje su tada izlazile su svakodnevno pisale o tome da je Australija samo za bele ljude, pevale su se pesme o belim ljudima, pozorišne predstave su veličale belu rasu, a čak su počeli da se proizvode sapuni i konzerve ananasa sa natpisom „Bela Australija“, postojale su i društvene igre sa tim nazivom.

U periodu do 1925. godine u Australiji je živelo 98 odsto Britanaca a tadašnji premijer Stenli Brus je uveravao ljude da su male šanse da se ta činjenica promeni.

Otac multikulturalizma

Iako ni u jednom momentu politika „Bele Australije“ nije spominjala reč „rasa“ ili „rasizam“, sve je više političara verovalo da ona to zapravo krije u svojoj pozadini.

Najveći preokret u istoriji migracije Australije napravljen je kada je  jula 1945. godine za ministra imigracije postavljen Artur Kalvel, prvi političar koji je počeo da pominje druge migrante u želji da se poveća populacija ljudi u Australiji i da se pruži šansa i drugim ljudima iz ratom razorene Evrope, da Australiju nazovu svojim domom. U tom momentu i dalje je najveći broj migranta dolazio iz Engleske a zabrinuta javnost zbog načina razmišljanja Kalvela je morala da bude u uverenju da i dalje na svakog novog migranta dolazi deset Engleza.

Samo jedan govor Kalvela u parlamentu je otvorio oči Australiji, promenio živote ljudi i demografsku sliku kontinenta. On je rekao da ako želi da opstane, Australija mora da poveća populaciju i drugim ljudima i da ne mogu večno živeti na ovako velikom tlu sa ovako malim brojem ljudi. Kalvel je uporno radio na programima za imigraciju, uvažavao je svaku naciju i govorio je mandarinski jezik. Sa razlogom, ovaj političar se može nazvati ocem multikulturalizma u Australiji.

Već 1966. godine premijer Harold Holt je napravio značajne promene u Zakonu o imigraciji, koji je podrazumevao iste uslove za sve migrante koji žele da žive u Australiji. Svi migranti su ubuduće čekali pet godina na državljanstvo Australije. Migranti bi se birali po zvanju i školama koje su završili i po tome kako mogu doprineti zemlji, a ne po rasi ili zemlji porekla.

Politika „Bele Australije“ je zvanično srušena 1973. godine. Donet je Akt o rasnoj diskriminaciji, po kome je ilegalno bilo koga ugroziti ili poniziti na osnovu boje kože. Danas je Australija dom blizu 8 miliona migranata iz oko 200 zemalja sveta.

Lepi ljudi sa Baltika

Od 1945. godine, kada su promenjenom politikom migracije počeli da popuštaju principi i uverenja „Bele Australije“, počelo je da se razmišlja i o migrantima koji bi prvi mogli da budu deo budućeg demografskog plana.

Zbog svoje bele puti i svetle kose, izbor je pao na Litvance, Letonce i Estonce. Oni su najviše ličili na Engleze i sve zajedno su ih nazivali „Lepim Baltičkim narodom“.

Prva grupa Litvanaca je brodom stigla 1947. godine a slike njihovog dolaska na pristaništa, koje su objavljene u novinama, su osvojile javnost. Sve su to bili mahom mladi i lepi mladići i devojke, svetle kose i bez porodica.

 Test obeshrabrenja

U prilog tome da su sve ostale nacije, sem engleske, bile na neki način diskriminisane, govori i činjenica da je u vreme pre Drugog svetskog rata postojao takozvani „Dictation test“, koji su morali da polažu ljudi iz Evrope. Ono što je najteže bilo je da su migranti, koji nisu bili Englezi, dobijali zadatak da napišu 50 reči na svim mogućim evropskim jezicima, zbog čega većina ljudi nije prolazila test. Ljudi koji su davali test, su takođe manipulisali sa testiranima, dajući im nepoznate jezike kao temu. Najpoznatiji primer je bio slučaj komuniste, Jevreja Egona Kiša, koji je veoma tečno govorio više evropskih jezika, ali je na testu dobio zadatak da recituje „Oče naš“ na škotskom galskom jeziku. On je odbio da to uradi, zbog čega je bio uhapšen. Ovaj test je bio velika prepreka ostalim potencijalnim naseljenicima i test obeshrabrenja, zbog čega su mnogi odustajali od Australije.

Između 1901. i 1958. godine, samo 2.000 ljudi je radilo test i konačno je ukinut Aktom migracije, 1958. godine.

Sanja Mirić – Šakić